چگونه یک دروغگو را شناسایی کنیم؟!
دو مطلب از دو سایت در این مورد رونوشت شده است:
چگونه یک دروغگو را شناسایی کنیم؟!
نوروسافاری|
دروغگوها همه جا هستند، ولی نمیتوان آنها را به سادگی تشخیص داد. در این رابطه بهتر است شیوه “زبان بدن” و جهت چشمها را فراموش کنید، زیرا روشهای بهتری برای شناسایی دروغگوها وجود دارند. فراموش نکنید که هیچ دروغسنج بدون ایرادی وجود ندارد، ولی شما میتوانید با کمی بردباری، تدبیر و ذکاوت کاری کنید که خورشید از پشت ابر بیرون آید.
به گزارش نوروسافاری به نقل از فرادید، گروه افسران امنیتیِ «توماس اُرمِرود» (Thomas Ormerod) وظیفهای سخت بر عهده دارند. کار آنها این است که در فرودگاههای سراسر اروپا بچرخند و با مسافران مصاحبه کنند تا از تاریخچه و برنامههای سفر آنها اطلاعاتی کسب کنند. اُرمرود چند نفر را عمدا با تاریخچهی سفری اشتباه و آینده ساختگی به فرودگاه فرستاده و قرار است که اعضای گروهش حدس بزنند که کدام یک واقعی و کدام یک غیر واقعی است. در واقع یک نفر از هر ۱۰۰۰ نفری که با آنها مصاحبه میکنند از عمد دارد دروغ میگوید. چنین شرایطی درست مانند پیدا کردن سوزن در انبار کاه است.
اعضای گروه توماس ارمرود چه شیوهای را برای شناسایی آن فرد دروغگو اتخاذ کردند؟ شاید به نظر شما شناسایی شخص دروغگو از روی زبان بدن و حرکت چشمها ممکن باشد، اینطور نیست؟ بنابراین باید بگویم که راه حلی خوبی را انتخاب نکردهاید.
در مطالعات فراوان انجام شده در این رابطه نشان داده شد که شناسایی دروغگو از روی حرکات چشم و بدن کاملا تصادفی است و در مجموع شیوهی مناسبی نیست. در مطالعهای نشان داده شد که پنجاه نفر از هر ۲۰ هزار نفر قادرند از این طریق درست (بالای ۸۰ درصد) قضاوت کنند. در حقیقت بیشتر افراد به شکل شیر یا خطی حدس میزنند که طرف مقابل دروغ میگوید یا خیر.
راهحل گروه توماس ارمرود: گروه ارمرود از شیوهای متفاوت استفاده کردند که اتفاقا باعث شد اکثر موارد را شناسایی کنند. شاید بخواهید بدانید که راز موفقیت آنها چه بود؟ آنها از چه شیوهای برای شناسایی افراد دروغگو استفاده کردند؟ آنها قبل از هر چیز، ذهن خود را از تمام علائم شناسایی قبلی پاک کردند و به سراغ تکنیکهای جدید رفتند تا مستقیم به جواب برسند.
در سالهای اخیر، نتایج پژوهشهای مربوط به شناسایی دروغگوها چندان رضایتبخش نبوده است. تقریبا تمامی پژوهشهای پیشین به این موضوع پرداخته که چگونه یک دروغگو را از روی تغییرات ظاهری و زبان بدن مانند سرخ شدن صورت، خندههای عصبی و جهت چشمان شناسایی کنیم. یک مثال معروف در این رابطه وجود دارد: زمانی که از بیل کلینتون در مورد رابطهاش با مونیکا لوینسکی سوال پرسیده شد، او بینیاش را لمس کرد.
تیموتی لِواین (Timothy Levine)، پژوهشگر دانشگاه آلاباما در بیرمنگام، میگوید: «ایده اصلی این بود که عمل دروغ گفتن برخی از احساسات قویِ ما مانند عصبانی شدن و احساس گناه را تحریک میکند که نمیتوان مانع آنها شد.» حتی زمانی که چهرهى ما خشک و بىحالت است هم میتوان تغییرات ریزی را در آن مشاهده کرد.
با این وجود، هر چه روانشناسان بیشتر در این رابطه تحقیق کردند، متوجه شدند که کمتر میتوان به نشانههای قابل اعتمادِ سابق تکیه کرد. مشکل کار نیز تنوع بیش از اندازهی رفتارهای انسانی است. شاید برخی از اطرافیان شما تیکهای عصبی خاصی داشته باشند که به شما کمک کند دروغ یا راست بودن حرفهایشان را بفهمید، اما نمیتوان دیگران را به این راحتی شناسایی کرد. دلیلش نیز این است که یک فرهنگ جامع زبان بدن وجود ندارد.
ارمرود میگوید: «نمیتوان یک علامت خاص را به سادگی با دروغگویی مرتبط دانست.» لواین در این رابطه میگوید: «من هنگام دروغ گفتن شدید میخندم؛ برخی کاملا جدی میشوند؛ برخی ارتباط چشمی برقرار میکنند، برخی سمت دیگر را نگاه میکنند. تمام شواهد دال بر این است که نمیتوان همه را با یک چشم قضاوت کرد.»
در حقیقت نمیتوان خیلی به زبان بدن اتکا کرد، زیرا ممکن است افراد تحت شرایطی خاص حرکتی را انجام دهند که اصلا با برداشت ما از زبان بدن همخوانی نداشته باشد. مثلا شخصی را فرض کنید که در فرودگاه است و اگر عجله نکند از پروازش عقب خواهد افتاد. در این بین ماموران امنیتی چند سوال از او میپرسند که آن فرد به طرف دیگر نگاه میکند و پاسخ کوتاه میدهد. ماموران فکر میکنند که او دروغ میگوید، در حالی که او کاملا صادقانه پاسخ داده است.
شیوه جدید چیست؟ فکر میکنید شما هم با من همنظر باشید که به شیوهای جدید نیاز است، اما با توجه به مواردی که گفتیم چه شیوهای کارایی دارد؟ پاسخ اُرمِرود در این رابطه کاملا روشن و واضح است: باید تمرکزتان را از حالات افراد بردارید و بر روی واژگانی که استفاده میشود تمرکز کنید. سپس به تدریج بر روی نکاتی تمرکز کنید که پاشنه آشیل فرد دروغگو است.
ارمرود و همکارش کورال داندو از دانشگاه ولورهمپتون چند اصل مبتنی بر گفتگو را ارائه کردهاند که شانس شناساییِ دروغگو را بالا میبرد. این اصول اما چه هستند؟
از سوالات با پایان باز استفاده کنید با این روش شخص دروغگو را مجبور میکنید که به داستان بافی خود ادامه دهد. او آنقدر ادامه میدهد که سرانجام در شبکه سست دروغهای خود گیر میافتد.
او را سورپرایز کنید بازجوها باید تلاش کنند تا «بارِ ادراکی» شخص دروغگو را بالا ببرند. آنها برای این کار سوالاتی را میپرسند که افراد اصلا انتظارش را ندارند. گاهی اوقات بازجوها از افراد میخواهند تا در مورد اتفاقی در گذشته حرف بزنند. در حقیقت، هدف اصلی بازجوها این است که کاری کنند که افراد دروغگو به سختی بتوانند ظاهر خود را حفظ کنند.
حواستان به جزئیات ریز و قابل بازبینى باشد اگر مسافری را دیدید که میگوید در دانشگاه آکسفورد درس میخواند، از او در مورد مسیر رفت و آمدش بپرسید. اگر جایی متوجه شدید که او تناقض میگوید، فورا آن را لو ندهید. اجازه دهید که آن شخص راحت به داستان بافی خود ادامه دهد.
تغییراتِ اعتماد به نفس را در نظر داشته باشید زمانی که افراد دروغگو به چالش کشیده میشوند دیگر نمیتوانند مانند حالت عادی باشند و حالت آنها کمی تغییر میکند. وقتی که افراد دروغگوییِ که به گفتگو پرداخته و زیاد صحبت میکنند، به چالش کشیده میشوند سعی میکنند که کمی صحبتهای خود را کوتاه کنند، زیرا میدانند که نمیتوانند مانند قبل مانور بدهند.
در چنین شرایطی بهتر است به جای گفتگوی جدی، با آنها گفتگویی عادی داشته باشیم. در این حالت است که افراد دروغگو با نقض داستان بافیِ خود به راحتی دست خودشان را رو میکنند. فراموش نکنید که شناسایی افراد دروغگو مانند حل مسائل ریاضی نیست که پاسخی آشکار داشته باشد؛ این کار بیشتر نیازمند یک رویکرد ادراکی است که در آن افراد باید از طریق کنار هم گذاشتن حقایق به پاسخی روشن برسند.
ارمرود قبول دارد که استراتژیهای پیشنهادی «ادراکی» است، یعنی افراد باید با عقل سلیم خود دروغگو را شناسایی کنند. ارمرود میگوید: «یکی از دوستانم به من گفت که من [ارمرود] قصد دارم هنر بحث و گفتگو را به نام خودم ثبت کنم.» اما نتایج خودش گواه این قضیه است. ما مسافرانی را با بلیت و اسناد واقعی سفر به فرودگاهها فرستادیم. سپس به آن مسافران گفتیم که یک هفته فرصت دارند که داستان خودشان را بسازند و سپس در فرودگاههای سراسر اروپا در کنار مسافران واقعی حاضر شوند. در نهایت مشخص شد که احتمال شناساییِ مسافران جعلی با استفاده از تکنیکهای مصاحبهایِ ارمرود و داندو، ۲۰ برابر بیشتر از تکنیکهای دیگر (شناسایی موارد شکاک) است و تیم مصاحبه کننده در ۷۰ درصدِ موارد موفق ظاهر شدند.
لِواین در این پژوهش شرکت نداشت، اما از اینکه این پژوهش در فرودگاههای واقعی انجام شده به وجد آمده و میگوید: «واقعا فوقالعاده است. این پژوهش کاملا واقعبینانه انجام شده است.»
هنر متقاعد ساختن نتایج پژوهش انجام شده توسط لواین هم دست کمی از پژوهش ارمرود و داندو ندارد. لواین نیز مانند اُرمِرود معتقد است که مصاحبههای هوشمندانه که میتواند حفرههای داستانهای جعلی را افشا کند، خیلی بهتر از شیوهی سنتی «زبان بدن» است.
لواین بازیای را طراحی کرد که در آن دانشجویان مقطع کارشناسی با افرادی ناشناس وارد اتاق میشوند و به سوالات پاسخ میدهند و در ازای هر پاسخ درست پنج دلار دریافت میکنند. دانشجویان نمیدانند که هم تیمیشان با دستاندرکاران مسابقه از قبل هماهنگ شدهاند. زمانی که پرسشگر اتاق را ترک میکند، همتیمیِ آنها از او میخواهند که به پاسخها نگاهی بیندازند و برخی قبول میکنند.
پس از پایان مسابقه، چند مامور واقعیِ FBI با دانشجویان مصاحبه میکند تا ببیند کدام یک تقلب کردهاند. آنها از سوالات تاکتیکی (و نه زبان بدن و نشانههای دیگر) برای شناساییِ متقلبان استفاده کردند و توانستند بیش از ۹۰ درصد آنها را پیدا کنند. یکی از ماموران متخصص ۳۳ مصاحبه انجام داد و در تمام موارد ۱۰۰ درصد موفق بود. در پژوهشی دیگر حتی مشخص شد که افراد ناوارد هم میتوانند افراد دروغگو را شناسایی کنند. آنها به کمک سوالاتِ با پایان باز به بیش از ۸۰ درصد موفقیت رسیدند.
یکی از دلایل موفقیت آن ماموران این بود که آنها در شروع مصاحبه از تکنیک «هنر متقاعد ساختن» استفاده کردند. مثلا اولین چیزی که ماموران مطرح میکردند این بود که «شما چقدر صادق هستید؟» به همین دلیل بود که برخی از شرکتکنندگان برای اینکه نشان دهند آدم راستگویی هستند، سعی میکردند راستش را بگویند. حتی کسانی که سعی میکردند حقیقت را پنهان کنند هم دستشان رو میشد، چرا که تلاش میکردند حقیقت را جعل کنند.
بسیاری از کارگاهان شاید با این تکنیکها آشنایی کامل داشته باشند، اما بحث ما در ارتباط با افراد معمولی است. زمانش رسیده که آن تفکر قدیمی (زبان بدن) را کنار بگذاریم و با استفاده از شیوههای جدید، افرادِ دروغگوی اطرافمان را شناسایی کنیم. در جهت نگاه افراد و نحوه تکان دادن دست همیشه جای تردید وجود دارد. لواین و ارمرود اما دوست دارند که نتایج تحقیق آنها در شرایط دیگر هم سنجیده شوند تا میزان صحت آنها در شرایطی متفاوت آزموده شود.
درست است که نتایج چنین پژوهشهای در درجه اول به درد مراجع قضایی و بازجوها میخورد، اما ما هم میتوانیم از این تکنیکها در راستای شناسایی دروغگوهای زندگی شخصی خودمان استفاده کنیم. ارمرود میگوید: «من این روشها را همیشه بر روی کودکان تست میکنم.»
نکته مهمی که در این رابطه وجود دارد و شما هرگز نباید آن را فراموش کنید، این است که از قضاوت زودهنگام بپرهیزید. اگر شخصی را دیدید که عصبی است یا تلاش دارد که جزئیات اتفاق خاصی را به یاد آورد، به این معنا نیست که آنها گناهکار هستند. شما همیشه باید به دنبال تناقضات کلیتر باشید. فراموش نکنید که هیچ دروغسنج بدون ایرادی وجود نداد، ولی شما میتوانید با کمی بردباری، تدبیر و ذکاوت کاری کنید که خورشید از پشت ابر بیرون آید.
لینک مقالات پژوهشی مرتبط با متن:
در Front. Psychol:
Can lies be detected unconsciously?
در Trends in Cognitive Sciences:
Cognitive-load approaches to detect deception: searching for cognitive mechanisms
در Human Communication Research:
در Journal of Experimental Psychology: General :
در NCJRS :
Who Can Best Catch a Liar?: A Meta-Analysis of Individual Differences in Detecting Deception
لینک مطلب اصلی در بی بی سی فیوچر:
The best and worst ways to spot a liar
دروغ گفتن یکی از عادتهای رفتاری ناپسندی است که به اعتبار افراد خدشه وارد میکند. قطعا هیچکس دوست ندارد فریب بخورد، اما خیلی از دروغگوها اینقدر در دروغگویی مهارت دارند که به سختی میشود مچشان را گرفت. با این حال، وقتی کسی یک مشت چرند و پرند سرهم میکند، نشانههایی در رفتارش بروز میکنند که حاکی از دروغ گفتن هستند و چنانچه به اندازهی کافی دقیق باشید، میتوانید با شناسایی این نشانهها به دروغ گفتن طرف مقابل پی ببرید. در این مقاله قصد داریم در مورد راهکاری صحبت کنیم که فرآیند شناسایی آدمهای دروغگو را راحتتر میکند.
۱. قبل از هر چیزی در مورد شخص مورد نظر تحقیق کنید
قبل از روز ملاقات، در مورد طرف مقابل تحقیق کنید. مثلا میتوانید به صفحات اجتماعی شخص مورد نظر سر بزنید. سعی کنید به دنبال اطلاعات پیشپا افتادهای بگردید که بعید است طرف مقابل دربارهیشان دروغ بگوید. حتی اطلاعات خیلی ساده مثل اینکه شخص مورد نظر آخرین بار به کجا سفر کرده، به دردتان میخورد. سپس، به دنبال اطلاعاتی بگردید که طرف مقابل احتمالا از صحبت کردن دربارهیشان احساس راحتی نخواهد کرد.
۲. سر صحبت را با موضوعات سرگرمکننده باز کنید
وقتی سوالی میپرسید که خودتان از قبل جواب درستش را میدانید، به زبان بدن او دقت کنید. مثلا با اینکه میدانید طرف مقابل همین چند هفته پیش به فلان کشور سفر کرده (شاید از روی عکسهایی که در اینستاگرام به اشتراک گذاشته فهمیده باشید)، باز میتوانید به عمد بپرسید «تعطیلات کجا رفته بودی؟» تا ببینید چه جوابی میدهد. چنانچه راستش را گفت اما حالتش ناآرام و مضطرب بود، بدانید که این حالتش به دلیل دروغ گفتن نیست، بلکه فقط احساس راحتی نمیکند. در این مرحله، از روی چند نشانهی زیر نیز میتوانید اطلاعات مفیدی کسب کنید.
حرکات چشمها
معمولا گفته میشود فردی که موقع صحبت به گوشهی سمت راستِ بالا یا گوشهی سمت چپِ بالا نگاه میکند، حرفش راست نیست. کارشناسان زبان بدن معتقدند نگاه آدمهای دروغگو خیلی وقتها به سمت نزدیکترین خروجی متمایل میشود، چرا که به خاطر دروغ گفتن دچار استرس میشوند و به لحاظ روانی دلشان میخواهد پا به فرار بگذارند. چنین افرادی ممکن است به دلیل اینکه منتظرند زودتر خلاص شوند، مدام به ساعتشان نگاه کنند.
خشکی گلو
معمولا گفته میشود آدمهای دروغگو قبل از اینکه شروع به صحبت کنند، گلوی خود را صاف میکنند، چرا که گلویشان به دلیل هجوم استرس خشک میشود. در این حالت، رطوبتی که به طور طبیعی در گلو وجود دارد، به شکل عرق به سطح پوست راه پیدا میکند و موجب خشکی گلو میشود. دروغگوها دقیقا به همین دلیل خشکی گلو، آب دهانشان را به سختی قورت میدهند و دچار حالت پرش سیبک گلو میشوند.
طرز نشستن
به گفتهی کارشناسان زبان بدن، آدمهای دروغگو اغلب عادت دارند بدن خود را اندکی به سمت عقب متمایل کنند تا فاصلهیشان با طرف مقابل حفظ شود. این طرز نشستن نشانهی اضطراب است. دروغگوها چون خودشان میدانند که روراست نیستند، میترسند که طرف مقابل مچشان را بگیرد و دستشان رو شود.
رفتارهای غیرکلامی علیرغم اطلاعاتی که در اختیارتان قرار میدهند، شاخصههای کاملا مطمئنی برای سنجش صداقت افراد نیستند. به بیان دیگر، ارتباط زبان بدن با دروغ گفتن کاملا نسبی بوده و همیشه معیار مناسبی برای سنجش صداقت نیست. شاید خیلی از افراد موقع صحبت کردن مثلا به گوشهی سمت راستِ بالا نگاه کنند، اما نه به دلیل دروغ گفتن، بلکه به دلیل اینکه هول کردهاند یا دستپاچه شدهاند. پس یادتان باشد علائم اضطراب در زبان بدن همیشه نشانهی دروغ گفتن نیستند و لازم است بتوانید اضطراب ناشی از دروغ گفتن را از سایر اضطرابها تشخیص دهید.
۳. کمکم شعله را زیاد کنید
در این مرحله، سعی کنید بحث را کمکم به موضوعاتی بکشانید که احتمال میدهید طرف مقابل دربارهیشان دروغ بگوید. مثلا چنانچه از کسبوکار این فرد اطلاعاتی کسب کردهاید و میدانید که اطلاعاتتان موثق است، دربارهی کسبوکارش بپرسید تا ببینید چه جوابی میدهد. در صورتی که طرف مقابل دربارهی کسبوکارش دروغ گفت، به تغییراتی که در لحن صدا و حرکاتش حین دروغ گفتن ایجاد میشود، دقت کنید.
۴. حالا وقتش است که اصل مطلب را سوال کنید
تا به این مرحله حتما دستتان آمده که شخص مورد نظر وقتی راست میگوید، زبان بدن و طرز صحبتش چه شکلی میشود. حالا وقتش است به سراغ سوالاتی بروید که جوابشان را نمیدانید. اکنون میتوانید با رجوع به اطلاعاتی که در مورد رفتار این شخص به دست آوردهاید، تا حدودی به میزان صداقتش در جوابگویی پی ببرید.
۵. یک سوال تکراری را به سه شکل مختلف بپرسید
هر وقت فکر کردید طرف مقابلتان راستش را نگفته، سوالتان را سه دفعه، اما هر بار به شکلی متفاوت، مطرح کنید. در لابهلای جوابهای طرف مقابل به دنبال پیدا کردن تناقض و ناهماهنگی نباشید، بلکه برعکس، به دنبال شباهتها بگردید. مثلا ببنید آیا چیزی که هر بار در جواب سوال تکراریتان میگوید، شبیه یک متن از پیش آماده شده است؟ آیا هر بار از جملات تکراری و حساب شده استفاده میکند؟ چنانچه احساس کردید طرف مقابلتان جملات تکراریِ از پیش آماده شده تحویلتان میدهد، میتوانید حدس بزنید که روراست نیست یا شاید دلش نمیخواهد همه چیز را بگوید. سیاستمدارها نیز وقتی قصد ندارند همهی حقایق را فاش کنند، دقیقا همین شکلی جواب میدهند.
۶. به سرعت جوابگویی طرف مقابلتان دقت کنید
دقت کنید طرف مقابل چقدر سریع به سوالاتتان جواب میدهد. مثلا ببینید وقتی سوال میپرسید، آیا بدون اینکه فکر کند جواب میدهد؟ جوابهای شتابزده ممکن است نشانهی دروغ گفتن باشند. نوجوانی را تصور کنید که دیر از مدرسه برگشته و والدینش دلیل تأخیرش را جویا شدهاند. چنانچه این نوجوان فورا بدون اینکه فکر کند، در جواب والدینش بگوید که مثلا کلاس تقویتی داشته، میتوان اینطور فرض کرد که جواب چنین سوالی را از قبل آماده کرده و داستانی که به هم بافته ساختگی است.
۷. یک جفت چشم و گوش اضافه قرض بگیرید
چنانچه امکانش را داشتید، از شخص دیگری نیز بخواهید که در نزدیکیتان حضور داشته باشد و حرکات و رفتار طرف مقابل را زیر نظر بگیرد. این شخص میتواند در میز کناریتان بنشیند و وانمود کند که دوست یا همکارتان است. درست مثل آدمی که یک جفت چشم و گوش اضافه قرض گرفته باشد، این شخص کمکتان خواهد کرد که ارزیابی دقیقتری انجام دهید. یادتان باشد فردی که طرف صحبتتان است، خیلی زود وقتی وارد بحث شدید، فراموش خواهد کرد که شخص سومی هم در محل حضور دارد. در این شرایط، نیروی کمکیتان میتواند روی حرکات و رفتار طرف مقابل دقیق شود و شاید به نکاتی توجه کند که احتمالا از دید خودتان پنهان خواهند ماند. مثلا وقتی به حرکات چشم طرف مقابل نگاه میکنید، ممکن است متوجه نشوید که این شخص با نوک پا آهسته به زمین ضربه میزند.
با این ۷ قدم میتوانید در مورد صداقت افراد به نتیجهگیری مطمئنتری برسید. قطعا دوست ندارید با فردی وارد رابطه شوید که به دروغ گفتن عادت دارد، اما از طرفی هم دلتان نمیخواهد فرصت رابطهای را که پتانسیل موفقیت دارد، صرفا به دلیل اشتباه در سنجش صداقت طرف مقابل از دست بدهید. پس یک بار دیگر یادآور میشویم که هر تغییری در حرکات چشم یا لحن صدا و به طور کلی زبان بدن نشانهی دروغ گفتن نیست. اما میتوانید با راهکاری که گفتیم، مثلا پرسیدن سوالاتی که جوابشان را میدانید، تا حدودی به چگونگی رفتار فرد حین راستگویی یا دروغگویی پی ببرید.
برگرفته از: entrepreneur.com
نظرات شما عزیزان: